Τα κατάγματα άνω ή κάτω άκρων είναι ιδιαίτερα συχνά στα παιδιά όλων των ηλικιών. Ο αναπτυσσόμενος παιδικός σκελετός παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στην ανατομία, την εμβιομηχανική και τη φυσιολογία σε σχέση με τον σκελετό των ενηλίκων, γεγονός που απαιτεί εξειδικευμένη προσέγγιση στη διάγνωση και την αντιμετώπιση.
Ιδιαιτερότητες παιδικού σκελετού
Παρουσία επιφύσεων και συζευτικών χόνδρων
Πρόκειται για περιοχές στα άκρα των οστών που στα παιδιά είναι κατά το πλείστον χόνδρινες, δεν απεικονίζονται εύκολα ακτινολογικά και δυσχεραίνουν τη διάγνωση καταγμάτων της περιοχής.
Ο συζευτικός χόνδρος, ανάμεσα στην επίφυση και τη μετάφυση, ευθύνεται για την κατά μήκος ανάπτυξη του οστού.
Κατάγματα που τον διαπερνούν μπορεί να οδηγήσουν σε βράχυνση ή γωνιώδη παραμόρφωση.
Παχύτερο περιόστεο
Το περιόστεο των παιδιών είναι παχύτερο, με υψηλή οστεογενετική ικανότητα. Μπορεί να αποκολληθεί χωρίς να διασπάται εύκολα και συμβάλλει σημαντικά στην οστική ανακατασκευή.
Ταχύτερη πώρωση – Υπερανάπτυξη
Στα κατάγματα μακρών οστών παρατηρείται ταχύτερη πώρωση.
Η υπεραιμία που αναπτύσσεται διεγείρει τον συζευτικό χόνδρο και μπορεί να οδηγήσει σε υπερανάπτυξη του οστού.
Σπάνια καθυστερημένη πώρωση και ψευδάρθρωση
Συμβαίνουν κυρίως σε παρεκτοπισμένα ενδαρθρικά κατάγματα ή παραμελημένες κακώσεις.
Οστική ανακατασκευή (bone remodelling)
Γωνιώδεις παραμορφώσεις έχουν δυνατότητα διόρθωσης ανάλογα με την ηλικία και τη θέση του κατάγματος.
Στροφικές παραμορφώσεις δεν διορθώνονται με οστική ανακατασκευή.
Επανακατάγματα
Μπορούν να συμβούν:
-
άμεσα, λόγω πρόωρης αφαίρεσης γύψου
-
όψιμα, σε οστά που έχουν πωρωθεί με παραμόρφωση
-
σε παιδιά με έντονη δραστηριότητα
Συμπτώματα
Όπως και στους ενήλικες:
-
πόνος
-
οίδημα
-
παραμόρφωση
-
αδυναμία χρήσης ή κίνησης της πάσχουσας περιοχής
Τύποι καταγμάτων στα παιδιά
Στον αναπτυσσόμενο σκελετό εμφανίζονται χαρακτηριστικοί τύποι καταγμάτων:
Κάταγμα δίκην πόρπης (buckle) ή σπείρας (torus)
Μερική θλίψη του φλοιού του οστού.
Κάταγμα δίκην χλωρού ξύλου (greenstick)
Το οστό λυγίζει και σπάει μόνο από τη μία πλευρά.
Πλαστική παραμόρφωση
Το οστό λυγίζει χωρίς να σπάσει.
Κατάγματα επιφύσεων – επιφυσιόλυση
Αφορούν την περιοχή ανάπτυξης.
Χρησιμοποιείται η ταξινόμηση Salter–Harris (I–V), με προγνωστική σημασία για επιπλοκές ανάπτυξης.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε:
-
ιστορικό και μηχανισμό κάκωσης
-
κλινική εξέταση
-
απλή ακτινογραφία (στις περισσότερες περιπτώσεις αρκεί)
Σε πιο σύνθετες ή αμφίβολες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί αξονική τομογραφία.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία εξαρτάται από:
-
τον τύπο και την εντόπιση του κατάγματος
-
τις συνοδές βλάβες (ανοικτό κάταγμα, αγγειακή ή νευρική κάκωση)
-
την ηλικία του παιδιού
Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι:
Συντηρητική
-
ακινητοποίηση με γύψο ή κηδεμόνα
Κλειστή ανάταξη
Σε παρεκτοπισμένα κατάγματα, υπό τοπική ή γενική αναισθησία.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Σε πιο σοβαρά ή ασταθή κατάγματα, με σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές.
Η σωστή αξιολόγηση και ανάταξη είναι απαραίτητες για την αποφυγή μόνιμων παραμορφώσεων, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων του παιδικού σκελετού.
